به گزارش پایگاه خبری«عصر کالا» به نقل از آرمان، امروزه، بازی‌‌های رایانه‌‌ای، به بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی کودکان و نوجوانان تبدیل شده‌‌اند. تغییرات سبک زندگی، از قبیل کوچک‌شدن خانواده‌‌ها و نبود همبازی، زندگی آپارتمانی و محدودیت‌‌های عرصه تحرک برای کودکان و لزوم اجتناب از بسیاری از فعالیت‌‌ها و جست‌وخیزهای کودکانه، تنهایی کودکان و غیبت‌‌های طولانی والدین، چرخش بسیاری از آموزش‌‌ها و مهارت‌‌ها به‌سوی آموزش‌‌های الکترونیک و از راه دور، گسترش و در دسترس بودن فناوری برای همگان، در کنار عوامل و زمینه‌‌های مختلف دیگر، استفاده کودکان و نوجوانان از رایانه، اینترنت، کنسول‌های بازی، تبلت و گوشی‌های هوشمند را اجتناب‌‌ناپذیر کرده است.

مهر نوشت؛ گویا کودکان ما در عصر حاضر، برای جبران بسیاری از کمبودها و فقدان‌‌ها به این جهان مجازی و امکانات شیک و فریبنده آن پناه برده‌‌اند تا در سرگرمی بازی‌‌ها و فیلم‌‌ها و سایت‌‌ها آنچه را که نیاز واقعی و خواسته واقعی‌شان است، این‌گونه جبران نمایند. وقتی در یک تفریح خانوادگی در پارک یا جنگل یا ساحل دریا، والیبال بازی می‌کنید یا دنبال پروانه‌‌ها می‌دوید یا برای تهیه غذا با هم همکاری می‌کنید، کودک شما نیازی نمی‌بیند تا درون دنیای مجازی خود فرو برود و هر روز دنبال بازی جدیدی بگردد.

در واقع، اولویت بچه‌ها چیز دیگری است و فضای مجازی و بازی(گیم)ها، جایگزین‌‌های اجباری آنان به‌عنوان سوغات تکنولوژی و مدرنیته هستند. به هر حال، این واقعیت زندگی مدرن است و ظاهرا گریزی از آن نیست. اکنون باید خردمندانه و دلسوزانه به فکر کودکان و نوجوانان بود تا از این هدیه ناخواسته، آنچه نصیب‌شان می‌شود، بیشتر سود و منفعت باشد، تا ضرر و زیان‌های جسمی و روحی.

پژوهش‌ها پیرامون بازی‌های رایانه‌ای

سهم بسیار زیادی از تحقیقات روانشناسان، به تبیین تاثیرات منفی بازی‌‌های کامپیوتری بر کودکان، از قبیل خشونت، اعتیاد، افسردگی و... اختصاص یافته است. هرچند، صحت و ارزش چنین یافته‌‌هایی قابل انکار نیست، اما یک رویکرد معتدل‌‌تر به بازی‌ها لازم است تا بتواند آثار مثبت این بازی‌‌ها را نیز مدنظر قرار دهد. به هر حال، حتی بهترین و فعالانه‌‌ترین بازی‌‌های واقعی نیز امکان داشتن صدماتی را دارند. خیلی وقت‌ها که کودکان‌تان از دوچرخه‌‌سواری یا از بازی با بچه‌‌ها در کوچه یا زمین بازی برمی‌گردند، لباس‌های‌شان را کثیف کرده‌‌اند، دست‌وپای‌شان زخمی شده است و احتمالا با کسی بگومگو کرده یا گلاویز شده‌‌اند! این ذات تمام بازی‌‌هاست. در سال‌های اخیر، تحقیقات کم‌شمار اما باارزشی روی مستندسازی این تاثیرات مثبت، متمرکز بر چهار حوزه شناختی، عاطفی، انگیزشی و اجتماعی صورت گرفته است؛ به‌ویژه که در این سال‌ها، ماهیت بازی‌های کامپیوتری، نسبت به گذشته بسیار پیچیده‌تر، واقع‌گرایانه‌تر، متنوع‌‌تر و اجتماعی‌تر شده است.

به‌کارگیری نظریه‌‌ها و اصول روانشناسی اجتماعی، روانشناسی رسانه، روانشناسی رشد در کنار روانشناسی مثبت‌نگر می‌تواند استفاده روزافزون کودکان و نوجوانان از فضای مجازی و به‌ویژه بازی‌های رایانه‌‌ای آنلاین یا آفلاین را از تهدید سلامت جسمانی و روانی کودکان و نوجوانان، به فرصتی جذاب و ارزشمند برای آموزش و رشد آنان در حوزه‌های مختلف، تبدیل کند. در ادامه، مهمترین تاثیرات مثبت این نوع سرگرمی‌ها و راهکارهای تقویت این بُعد از فعالیت در دنیای مجازی، ارائه خواهد شد.

تقویت مهارت‌‌های کودکان

بازی‌های رایانه‌‌ای، در همه سطوح آن، از بازی با کارت‌ها و شطرنج گرفته تا بازی‌های رزمی، هیجانی، خلاقیت، استراتژیک و...، همگی مستلزم تمرکز، دقت، محاسبه و استفاده از هوش و اطلاعات است. کودک باید در این بازی‌ها، مهارت‌‌های ذهنی خود را ارتقا داده و همواره آماده انواع اتفاقات و چالش‌ها باشد. هرچه باشد، زمینه بازی یا گاهی طرف مقابل او، برساخت هوش مصنوعی است و با این رقیب، باید با هوش و اطلاعات، مواجه شد. جدای از این، توانایی‌‌های ذهنی در بیشتر این بازی‌ها فقط زمانی به‌کار می‌آید که کودکان، از هماهنگی لازم حرکتی و عضلانی نیز برخوردار باشند.

در برخی بازی‌ها، کودکان، باید هم‌زمان، بیش از چندین دکمه را روی صفحه کلید یا دسته‌‌های مخصوص بازی مدیریت کنند تا اتفاقاتی که می‌خواهند در بازی بیفتد؛ این، کار ساده‌ای نیست و برای این هماهنگی عصب و عضله، نیاز به مدت‌ها تمرین و آموزش است. یکبار که آن دسته‌‌های وحشتناک بازی را در دستتان بگیرید، متوجه فرق بین سختی کار خواهید شد. «تازه هنوز غول مرحله آخر مانده است!»

تقویت مهارت‌‌های تصمیم‌‌گیری

ذات بازی‌‌های رایانه‌ای به‌گونه‌‌ای است که کاربران را وامی‌ دارد همواره به پیش‌‌بینی اتفاقات بعدی در بازی فکر کنند و محاسبات لازم را برای موفقیت در هر قسمت به عمل آورند. گاهی این محاسبات، نیاز به برخورداری از قدرت بالای تصمیم‌‌گیری دارد. تصمیمات، باید آگاهانه، سریع و سازنده باشند. در بازی‌‌های رایانه‌ای، جایی برای آدم‌‌های کند، کم‌هوش، مردد و بلاتکلیف نیست. خوبی تصمیم‌گیری‌‌های این بازی‌‌ها آن است که بچه‌ها نتیجه تصمیم‌های غلط‌شان را بلافاصله در بازی مشاهده می‌کنند، البته نه با صدمه‌دیدن خودشان بلکه معمولا با از دست رفتن مرحله‌‌شان.

تقویت مهارت‌‌های اجتماعی

جدیدترین نوع بازی‌‌های رایانه‌ای، بازی‌‌های آنلاین هستند که در این بازی‌ها می‌توانید با یک فرد آشنا یا با یک کاربر آنلاین ناآشنا بازی کنید؛ این بازی می‌‌تواند به صورت رقابت با هم یا به صورت تشکیل تیم و همکاری با هم در برابر شخصیت‌های بازی باشد. انتخاب هر یک از این موارد به سلیقه کاربران بستگی دارد. در بازی‌های گروهی، گاهی تعداد اعضای یک تیم، می‌تواند بیشتر از دونفر و تا تعداد دلخواه، بالا برود؛ گروه‌‌هایی که گاهی شکل قبیله(کلَن)‌های اینترنتی به خود می‌گیرند و هویت‌های مشخص و مستقل دارند. کاربران پیگیر بازی‌‌های رایانه‌ای، معمولا به‌دنبال فضاهایی می‌گردند که در آنها شیفتگان یک بازی، در قالب یک پاتوق مجازی، عضو هستند و تجربه‌های خود را به اشتراک می‌گذارند. از ترفندهایی که در بازی کشف کرده‌اند، صحبت می‌کنند و در همین باشگاه(کلوب)‌های اینترنتی، گروه‌های خود را تشکیل می‌دهند و برای ادامه بازی و ارتباط‌‌شان، نقشه می‌کشند. برای کودکان و نوجوانان، این بازی‌‌ها و فضایی که به دنبال خود ایجاد کرده‌‌اند، محیط بسیار جذاب و دلکشی‌ است که نسبت به آنها احساس تعلق خاطر و دلبستگی خاصی دارند. این احساسات و ارتباطات، می‌تواند زمینه را برای رشد بسیاری از مهارت‌‌های اجتماعی در کودکان- که در دنیای واقعی از آن محروم مانده‌اند- فراهم سازد. آنها در قالب این بازی‌ها یاد می‌گیرند که تیم تشکیل دهند و به‌صورت یک تیم پیش بروند. هر کدام در گروه، بر اساس مهارت و تخصص خود، باید جایگاهی داشته باشد و کاری را انجام دهد. سرنوشت گروه و ادامه بازی، به تک‌تک افراد، تصمیمات و عملکردشان بستگی دارد. موفقیت گروه، مهمتر از موفقیت فرد است. باید گاهی جور دیگران را در یک رابطه اجتماعی کشید و کمک‌شان کرد. کمک به دیگران، کمک به خود و به گروه است و ده‌ها نکته و مهارت آموزنده و ارزشمند دیگر که فضای بازی در اختیار کودکان قرار می‌دهد. نکته قابل توجه اینکه، ادامه ارتباط کودکان در خارج از زمان بازی، در دنیای مجازی، وقتی که در قالب تالار گفت‌و‌گو(فروم‌)ها، وبلاگ‌ها و... ادامه می‌‌یابد، زمانی می‌تواند سازنده و کم‌آسیب باشد که بستر مناسب برای شکل‌گیری، جهت‌‌دهی، تولید محتوای مناسب و پایش این محیط‌ها از جانب سیاست‌گذاران، نهادهای آموزشی و گروه‌‌های مسئول دیگر وجود داشته باشد و به کودکان کمک کند در اقیانوس بی‌‌انتهای فضای مجازی، بازی‌‌های رایانه‌‌ای و گروه‌‌ها و ارتباطات مجازی، به سمت ساحل امن رشد، تعالی و پیشرفت هدایت شوند.