به گزارش پایگاه خبری «عصر کالا» به نقل از ایرنا، صدها رشته صنایع دستی که به طور کامل متکی به مواد اولیه و نیروی انسانی بومی هستند ، در زمان های نه چندان دور نقطه اتکای مردم کشورمان به توان و تولیدات داخلی به شمار می رفتند و امروز هم با کشیدن دستی به سر و روی آنها ، می توان به نقش و کارکرد مهم گذشته اشان را در صحنه اقتصاد و تولید کشور احیاء کرد .
گذر زمانه و نشستن گَرد برخی ناملایمات بر سر و روی این کالاهای ایرانی همچون به روز نشدن ، کابردی نکردن و نبود بازار فروش باعث شده تا این کالاها که زمانی به عناوین مختلف مورد استفاده روزانه مردم بودند ، در کنج نمایشگاهها و فروشگاههای صنایع دستی خاک بخورند .
یکی از ویژگی های صنایع دستی در کشورمان در کنار تنوع و رنگارنگی ، به کارگیری مواد اولیه موجود در هر منطقه بر اساس بضاعت و فراخور همان محیط بود تا متناسب با شرایط محیطی و زندگی مردم آن مناطق کاربرد یابد ، مانند بافتن حصیر که به عنوان فرش منطبق با محیط آب و هوائی مازندران مورد اقبال مردمان بود تا با طبیعت و محیط زیست هماهنگ باشد.
همچنین دقت و ظرافت به عنوان بیشترین طلب مردم از وسایلی که می خواهند استفاده کنند ، بخوبی توسط هنرمندان کشورمان چاشنی تولیدات صنایع دستی می شود ، ویژگی ای که کمتر در تولیدات و محصولات وارداتی می توان مشاهده کرد .
این ویژگی ها در تولیدات هنرمندان صنایع دستی کشورمان باعث شد تا مهر اصالت سازمان بین المللی آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو ) بر پیشانی این محصولات قرار بگیرد ، نشانی که می تواند پایانی بر دل نگرانی و دغدغه جامعه در خصوص کیفیت و مرغوبیت آن باشد .
این سازمان همراه با لحاظ کردن سنتی و بومی بودن ، گزینه مورد توجه بازار و مشتریان با عنوان مرغوبیت و کیفیت را شرط اعطای مهر اصالت قرار داده است .
استان مازندران با توجه به جایگاهش در جذب گردشگر ، یکی از کانون های صنایع دستی کشور محسوب می شود و فراهم بودن انواع مواد اولیه طبیعی نیز بر این امتیاز و ویژگی افزوده است ، اگر چه رد بی مهری و فراموشی همچنان بر تعداد زیادی از رشته های صنایع دستی این استان دیده می شود .
بر اساس اعلام اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان مازندران ، از تعداد بیش از 200 رشته صنایع دستی فعال در کشور 82 رشته در مازندران فعال است که از این تعداد 14 رشته تاکنون موفق به کسب مهر اصالت یونسکو شده است .
روزگار زیادی سپری نشده است که در مازندران از جاجیم به عنوان روانداز ، نمد به عنوان فرش و زیرانداز ، انواع لوزام سفالی و چوبی به عنوان ظرف و ابزار کار کشاورزی و دامداری استفاده می شد و امروز هم با تغییر سبک زندگی می توان از صنایع دستی در قالب بسته های دیگر وسایل زندگی استفاده کرد .
مشاهدات عینی خبرنگار ایرنا نشان می دهد که هنوز هستند افرادی که به دنبال خرید صنایع دستی به عنوان ابزاری برای استفاده در زندگی روزمره خود نمایشگاههای صنایع دستی را به عنوان محلی برای یافتن نیازهای بومی خود می چرخند .
رضا اسدی که ششمین دهه عمرش را سپری می کند به وضعیت زندگی گذشته و استفاده از صنایع دستی اشاره کرد و گفت : در آن زمان خبری از قاشق و چنگال فلزی و استیل سر سفره هایمان نبود و هر آنچه بود وسایلی از جنس چوب بود .
وی افزود : کِترا (وسیله برای ریختن برنج پخته در بشقاب ) ، پیله کا (کاسه سفالی برای نگهداری ماست ) و مَجمَه (سینی بزرگ ) از جمله کارهای دستی بودند که به عنوان ابزار زندگی هر مازندرانی در آن زمان استفاده می شد .
اسدی که خود از جمله افرادی است که هنوز استفاده از وسایل سنتی و دستی را در زندگی خود به کار می بندد ، گفت : قیمت مناسب و کیفیت خوب این وسایل باعث شده که هیچگاه گرایشی به سمت کالاهای فانتزی و امروزی نداشته باشم .
وی با اظهار این که این روزها فعالیت هنرمندان در این عرصه کم رمق شده است ، اضافه کرد : استفاده از این نوع وسایل در صورت توجه و ترویج می تواند جا وسایلی را که حتی گاهی وارداتی از خارج است ، بگیرد و امیدی در فعالیت این هنرمندان ایجاد کند .
** دغدغه فروش
شمسیه روحی از هنرمندان مازندرانی که سالهاست در این عرصه فعالیت دارد ، گفت : با وجود تمامی مشکلات در تامین مواد اولیه و بازار فروش ، همچنان هنرمندان صنایع دستی فعالیت دارند و هیچگاه از کیفیت محصولات خود نکاسته اند .
وی افزود : کیفیت و مرغوبیت به عنوان اصلی ترین ویژگی محصولات صنایع دستی به شمار می رود که سنتی کاران آن را مورد توجه خود قرار می دهند .
روحی از فروش محصولات تولیدی به عنوان دغدغه همیشگی هنرمندان صنایع دستی مازندران یاد کرد و گفت : فراهم نبودن بازار و یا مکانی برای فروش و عرضه محصولاتمان باعث شده تا حاضر به پذیرش برخی جفاها باشیم .
وی افزود : یکی از جفاهائی که به صنایع دستی مازندران می شود این است که برچسب تولید در استان های دیگر به آنها زده می شود و از این طریق حتی به خارج از کشور صادر می شوند و ما نمی توانیم کاری کنیم .
به گفته این هنرمند مازنی ، در حالی که تولیدات صنایع دستی استان با تمام مرغوبیت و کیفیت در بازارهای دیگر کشورها عرضه می شود و مشتریان خود را دارد که زمانی نه چندان دور ابزار زندگی مردم مازندران و دیگر نقاط کشور بود.
وی امیدوار است که در راستای تحقق شعار سال رهبری مبنی بر حمایت از کالای ایرانی و تلاش مسئولان برای هویت بخشیدن تولیدات صنایع دستی ، این بخش از صنعت و تولیدات بومی استان رونق بگیرد.
میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری به عنوان نهادی که مستقیما با مسائل مربوط به کالاها و تولیدات صنایع دستی مرتبط است ، می تواند با برنامه ریزی ها و اقداماتی علاوه بر تحقق این شعار سال مقام معظم رهبری در احیای دوباره برخی رشته های صنایع دستی نقش موثری داشته باشد .
میراث فرهنگی مازندران با تشکیل کمیته طراحی متشکل از طراحان ، کارشناسان و هنرمندان باتجربه صنایع دستی ، نخستین گام را در این زمینه برداشته است .
**کمیته طراحی ، دمیدن جان دوباره در کالبد صنایع دستی
کارشناس صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان مازندران از تصمیم اخیر این اداره کل و تشکیل کمیته ای با عنوان 'کمیته طراحی ' خبر داد و گفت : این تصمیم گامی برای رونق بخشیدن به صنایع دستی است .
سمانه اژدری افزود : این کمیته به دنبال پرکردن خلا ناشی از متناسب نبودن تولیدات برای بازار مصرف است تا بتوانند محصولاتی را تولید کنند که مورد نیاز و متناسب با خواسته مشتریان باشد .
وی یکی از علل فروش نرفتن صنایع دستی را لحاظ نکردن نیاز مشتری دانست و ادامه داد : این کمیته با حضور طراحان ، هنرمندان و کارشناسان با تجربه حوزه صنایع دستی به دنبال ارزیابی طرح ها و انطباق آن با نیاز و ذائقه مردم است .
این کارشناس عضو کمیته طراحی مازندران با اشاره به اینکه تولیدات صنایع دستی از مرغوبیت و کیفیت خوبی برخوردار است ، گفت : در این کمیته سعی بر این است که کالاها و صنایع دستی کاربردی تولید و به بازار عرضه شود .
وی علاوه بر ارائه طرح های کاربردی ، فراهم کردن بسترهای لازم برای تهیه و تامین مواد اولیه مورد نیاز برای تولید و همچنین بستر سازی برای فروش محصولات صنایع دستی را به عنوان دیگر بخش های فعالیت و کارهایی نام برد که توسط اعضا و دست اندرکاران این کمیته پیگیری می شود .
اژدری اضافه کرد : برخی رشته های صنایع دستی به دلیل نبود مواد اولیه و فضایی برای عرضه در مسیر فعالیتشان با مشکل مواجه هستند .
وی امیدوار است با اقداماتی که صورت می گیرد صنایع دستی بار دیگر به سبد کالاهای مصرفی و زندگی روزمره مردم باز گردد و جای خود را به کالاهای خارجی بدهد .
** با کیفیت ها ، سرلیست محصولات صنایع دستی مازندران
مازندران ، استانی که در آن رشته های صنایع دستی بی شماری وجود دارد که با وجود اینکه گذر زمانه و بی توجهی ها گرد فراموشی بر روی برخی از این رشته ها پاشیده است ، اما در مجامع بین المللی به دلیل برخوردار بودن از مرغوبیت و کیفیت بالا جایگاه و پایگاهی دارند .
قرار گرفتن برچسب مهر اصالت از سازمان بین المللی آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو ) برروی 14 رشته صنایع دستی مازندران حکایتگر میزان مرغوبیت و با کیفیت بودن این محصولات است و اعتباری که آنها را به عنوان برند هر کشور و منطقه در بازارهای جهانی مطرح می کند .
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان مازندران تعداد رشته های صنایع دستی مصوب کشوری را 200 رشته اعلام کرد و گفت : از این تعداد هنرمندان در 82 رشته در استان مازندران فعالیت دارند .
حسین ایزدی افزود : از این تعداد صنایع دستی فعال در مازندران نیز 15 رشته از جمله جاجیم بافی ، لاک تراشی و کوب بافی ویژه و بومی استان مازندران هستند .
وی با اشاره به اینکه صنایع دستی مازندران را می توان در زمره مرغوبترین و با کیفیت ترین کالاها قرار داد ، گفت : ارزیابی صنایع دستی از نظر طراحی ، کاربردی بودن و کیفیت به عنوان ملاک های ارزیابی صنایع دستی از سوی سازمان یونسکو است که 14 رشته صنایع دستی مازندران موفق به دریافت مهر یونسکو شدند .
به گفته معاون صنایع دستی مازندران ، هم اکنون حدود 70 رشته صنایع دستی دیگر این استان در لیست دریافت مهر یونسکو قرار دارند که با توجه به تعدد رشته های صنایع متقاضی دریافت این نشان در لیست انتظار قرار دارند .
وی در خصوص ارزش ریالی و میزان فروش محصولات صنایع دستی هنرمندان مازندران هم گفت : با توجه ملاحظات شخصی افراد در دادن اطلاعات میزان فروش محصولات صنایع دستی نمی توان رقمی از میزان فروش این محصولات ارائه کرد و اطلاعاتی در این خصوص در دست نیست .
ایزدی از نمایشگاه های صنایع دستی به عنوان تنها جایگاه برای دادن آمار میزان فروش محصولات صنایع دستی هنرمندان مازندرانی در یک برهه زمانی خاص نام برد .
وی گفت : ارزش ریالی فروش صنایع دستی در یکهزار و 200 غرفه نمایشگاههای نوروزی مازندران امسال حدود 110 میلیارد ریال محصولات بود که این میزان فروش به همراه رشد چند درصدی نسبت به سال گذشته ، نشان از رغبت و انگیزه افراد برای استفاده از این محصولات در زندگیشان دارد .
معاون صنایع دستی مازندران تاکید کرد : مشاهدات نشان می دهد که بسیاری از کالاهای صنایع دستی مازندران به دلیل نبود مکانی برای عرضه و فروش به صورت صادرات چمدانی از استان های دیگر و با نام و برند همان استان در بازارهای مختلف جهانی به فروش می رسد .
وی اضافه کرد : برای کمک به هنرمندان در این زمینه ، ایجاد بازارچه های دائمی عرضه و فروش صنایع دستی در مازندران را در دستور کار خود قرار دادیم .
** تلاش برای کاربردی کردن صنایع دستی
ایزدی با تاکید بر این که احیای صنایع دستی مازندران نیازمند انجام اقدامات زنجیره ای نست ، گفت : در کنار تامین مواد اولیه برای تولید ، بسترسازی برای فروش ، می بایست نیاز بازار را مورد نظر قرار داد .
وی افزود : تسریع در انقراض برخی رشته های صنایع دستی ناشی از همین بی توجهی به نیاز و ذائقه جامعه است که شاهدیم برخی رشته هایی همچون حصیربافی ، کوب بافی ، نمدمالی ، سفالگری و برخی رشته های چوبی مازندران در حال انقراض هستند .
به گفته معاون صنایع دستی مازندران ، این در حالیست که وسایل و تولیدات همین رشته های صنایع دستی همواره و طی سال ها به عنوان ابزار و وسایل مورد استفاده در زندگی گذشتگان به شمار می رفت .
وی با اعلام این که تلاش برای احیای این رشته ها با دستگیری از هنرمندان این بخش نیز همراه است ، گفت : 150 میلیون تا چهار میلیارد ریال تسهیلات با کارمزد 6 درصد به افراد و کارگاههای صنایع دستی مازندران پرداخت می شود .
ایزدی امیدوار است که طی سال های آینده با اقداماتی که صورت می گیرد ، صنایع دستی مازندران احیاء شده و استفاده از آنها در زندگی روزمره مردم بیشتر شود.
82 رشته صنایع دستی بر تارک فعالیت های هنری و کاری 12 هزار هنرمند استان مازندران می درخشد که دیرزمانی از آن زمان نمی گذرد که محصولات آنها به عنوان وسایل و ابزار زندگی مردم استفاده می شد .
حال که با شعار سال مقام معظم رهبری ، مسئولان و مردم در تلاش برای رونق دادن به بازار مصرف کالاهای ایرانی هستند امید است نوک این پیکان تدبیرها بیشتر به سمت صنایع دستی برود تا علاوه بر ترویج فرهنگ مصرف کالاهای ایرانی ، این صنعت را از حالت اغماء خارج کند .